Checklist wat te doen bij (bijna) borstontsteking, ook wel mastitis genoemd.

warm of koud?

Op dit moment is overal op internet tegenstrijdige info te vinden. Want vóór zomer 2022 draaide alles om het bevorderen van de doorstroom met behulp van warmte en massage en sinds zomer 2022 draaien de adviezen om het ondersteunen van het zelfregulerend vermogen van de lacterende borst en het reduceren van zwellingen die de doorstroom bemoeilijken.

stuwing, knobbels en bobbels

In het kraambed hebben weel vrouwen stuwing in de fase dat hun melk van colostrum overgaat naar rijpe melk. Onder invloed van insuline wordt vocht dat je vasthoudt in de laatste fase van de zwangerschap naar de borst gestuurd om te helpen bij het maken van melk. Dit is geen mastitis. Het helpt hier om frequent te voeden en eventueel door middel van kolven met de hand (dus met duwkracht, niet met zuigkracht) de tepelhof elastisch te houden.
Later tijdens de lactatie ervaar je stuwing als een dof, zwaar en vol gevoel. Als je dan voedt of kolft overkomt je op een gegeven moment een opgelucht gevoel en je borsten zijn soepel.

Soms is de borst wat voller en worden ook de melkkanaaltjes als opslagruimte gebruikt voor melk. Dan kun je in plaats van piepschuimbolletjes of kleine trosjes aalbessen (zo voelt normaal actief klierweefsel) wortelstronken voelen in de borst. Dat is een plek die gevoeliger is voor het ontstaan van een borstontsteking. Maar het is nog niet ‘mis’.

wat zijn de tekenen van mastitis?

De eerste tekenen zijn: Een stuk van de huid van je borst is warm en rood en vlekkerig, onder die rode plek zit een pijnlijke plek die stevig en beurs aanvoelt. Soms is het vervelend als je je arm optilt en als je vooroverbuigt, waardoor er druk op die beurse plek komt.
Als je je ook ziek gaat voelen: landerig, verhoging, spierpijn, gammel, dan ben je in de volgende fase van de ontstekingsreactie aangekomen.

behandeling

• rustig aan, voor jezelf en voor de aangedane borst. Dus niet vaker de zere borst geven, actiever meemasseren of tussendoor kolven.
• is de schommeligheid van je boezem vervelend, draag dan een elastisch hemd of ondersteunende BH.
• slik de eerste 48 uur ibuprofen als ontstekingsremmer (maximale dagdosis volgens de bijsluiter niet overschrijden). Doe dit niet als je normaal gesproken dit middel niet veilig kan gebruiken en evenmin in de laatste fase van je zwangerschap.

• slik een pijnstiller als je daaraan behoefte hebt, de eerste 48 uur kun je náást de ibuprofen óók een paracetamol slikken voor de koortsverlagende werking (ook hiervoor geldt dat je de maximale dosis niet moet overschrijden).

• koel je borst zolang als je prettig vindt, tot aan 20 minuten ieder half uur. Vind je dit fijn, maar krijg je het daardoor koud, dan kun je jezelf helpen warm te blijven door een hittepit in je nek te leggen.
• lymfe drainage massage (zie illustratie). Op de twee plekken tussen je sleutelbeen en de aanzet van de grote borstspier kun je vrij nadrukkelijk tien rondjes draaien om de pompwerking te activeren, de andere routes ‘bewandel’ je vederlicht, anders kun je de kleine lymfevaten afknellen en dan werkt de massage niet. Kan met je vingertoppen of met een spatel/pannenlikker, licht slepend.
• Als je na de eerste 48 uur medicijngebruik nog koorts hebt, of ondanks de pillen stijgt je temperatuur flink, neem dan contact op met de huisarts(enpost) voor een antibioticakuur. Bij de meeste kuren is voortgezette borstvoeding mogelijk.
• extra (voor deze behandeling is minder sterke evidence): soja lecithine of zonnebloem lecithine. Lecithine is een emulgator, die vetten en water gemengd houdt. De gangbare dosis is 3 tot 4 maal daags een capsule van 1,2 gram (1200 mg) of 3,6-4,8 gram losse lecithine. Gebruik je soja (melk, blokken of bonen) regelmatig in je eetpatroon, overweeg dan de zonnebloem lecithine te gebruiken.
• extra (voor deze behandeling is minder sterke evidence): ultrageluid behandeling. Deze behandeling met ultrageluidsgolven wordt gegeven bij Fysioooo in Dordrecht en bij Mobilicorpus in Bergschenhoek.

Effect melkproductie

Een bijwerking van de mastitis is dat je productie lager wordt afgesteld: door het langer vol zijn van de borst is het gehalte van de ‘stopeiwitten’ verhoogd, de ontstekingsreactie ruimt ook het aangedane borstklierweefsel op. Als de oorsprong van de ontsteking was: overproductie, dan werkt deze noodremreactie in je voordeel. Als de bron een huidbeschadiging (tepelkloof) was, waardoor een bacteriële infectie ontstond of een matige drinktechniek of aanhap, dan is het na de ontsteking slim om je productie te boosten, door te zorgen dat je borsten vaak leeg zijn met behulp van goed aanleggen en/of kolven.